28 listopada 2024, imieniny obchodzi: Jakub, Lesław, Zdzisław

Watykan, 700. rocznica śmierci Dante Alighieri

Watykan wprowadzi do obiegu monety okolicznościowe upamiętniające 700. rocznicę śmierci Dante Alighieri. Numizmaty wybito w bimetalu stemplem zwykłym oraz lustrzanym. więcej »

Kanada, Niedźwiedź polarny

Kanada wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską przedstawiającą Niedźwiedzia polarnego. Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Łotwa, wejście do euro

Bank Łotwy potwierdził swój zamiar kontynuowania prac związanych z wejściem kraju do strefy euro w 2014 roku. W oficjalnym komunikacie informując, że pomimo pewnych niepewności związanych z obecną sytuacją waluty. Dostrzegane są ogromne korzyści poparte przykładem takich Państw jak Słowenia, Słowacja, Estonia czy też Cypr. więcej »

Tokelau, Rok Smoka

Tokelau wprowadziło do obiegu monet kolekcjonerską upamiętniającą Rok Smoka. Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Wyspa Niue, Leonardo da Vinci

Wyspa Niue wprowadziła do obiegu monety bulionowe "Leonardo da Vinci". Numizmaty wybito w srebrze oraz złocie wysokiej próby. więcej »

Izrael, Szimon Peres

Izrael wprowadził do obiegu monety kolekcjonerskie upamiętniające Szimona Peresa. Numizmaty wybito w srebrze oraz złocie wysokiej próby. więcej »

Wolne Miasto Gdańsk (Przewodnik po numizmatyce polskiej cz. 10)

	Po raz pierwszy Wolne Miasto Gdańsk utworzono na podstawie zapisków Traktatu Tylżyckiego z Gdańska i okolic należących poprzednio do Prus. Utworzenie tego quasi państwa było wynikiem kalkulacji politycznej Francji, która praktycznie uczyniła te rejony bazę dla wojsk napoleońskich. W związku z dotkliwym brakiem drobnej monety, podjęto decyzję o uruchomieniu zamkniętej od lat mennicy miejskiej, bijąc od 1808 roku szelągi (1808 oraz 1812), rok później zaczęto bić grosze (1809 oraz 1812). Powstały również próbne szóstki wybite w srebrze (stanowiące 1/5 guldena gdańskiego), jednak nie zdecydowano się na wprowadzenie ich do obiegu. Litera M pojawiająca się na monetach z tego okresu stanowiła pierwszą literę nazwiska dyrektora mennicy gdańskiej – Johanna Ludwiga Meyera. Klęska Napoleona doprowadziła do likwidacji w 1814 roku Wolnego Miasta Gdańska.

	Po zakończeniu I wojny światowej, na podstawie traktatu wersalskiego, w dniu 15 listopada 1920 ponownie powołano do życia Wolne Miasto. Gwarantem suwerenności tej jednostki państwowej miała być Liga Narodów. Gdańszczanie mieli własną konstytucję, język urzędowy (niemiecki), stolicę (Gdańsk), Senat Gdański, a od końca 1923 roku nową walutę – gulden. Była ona odpowiedzią na problemy miejscowej ludności z brakiem drobnej monety, których geneza sięgała już czasów I wojny światowej. Powstawały wtedy liczne nieoficjalne, lokalne monety i żetony zastępcze, nie będące żadną oficjalną inicjatywą. Drugim bardzo ważnym czynnikiem decydującym o przyjęciu nowej waluty, zastępując ją dotychczasową marką niemiecką była postępująca inflacja niemieckiego pieniądza. Jej szczyt przypadł właśnie na 1923 rok, ostatecznie łamiąc twarde dotychczas stanowiska miejskich urzędników o utrzymaniu marki niemieckiej. W listopadzie 1923 roku powołano do życia Bank Gdański, natomiast monety guldenowe i fenigowi bito w Berlinie oraz Utrechcie. Jeden gulden gdański równy był stu fenigom.


	Jedna z najbardziej spektakularnych monet Wolnego Miasta Gdańsk, 10 Guldenów z ratuszem. Zdjęcie pochodzi z 46. aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego. Monet znalazła nabywcę za 14 300 złotych. (34 mm, 17 g, Nikiel, 1935 r. rant: ozdobny ornament)

	Do obiegu trafiły monety wybite w brązie, mosiądzu, niklu i srebrze. Wybito również wysokie nominały monet, tzn. 25 guldenów w złocie. Pierwsza emisja bita w latach 1923 oraz 1930 (nakład 5000 egz.) przetrzymywana była jednak w sejfach Banku Gdańskiego, w praktyce nigdy nie trafiając do obiegu. Druga emisja z 1930 roku, z delikatnie zmienionym wzorem monety (nakład 4000 egz.) nigdy nawet nie trafiła do Gdańska ani do Polski, przechowywana była bowiem w Berlinie, jako depozyt gdański w Banku Rzeszy. Monety złote wycofano z czysto teoretycznego obiegu w 1935 roku. Monety gdańskie projektowali Friedrich Fischer (1,2,5,10 fenigów, ½, 1, 2, 5 guldenów z pierwszej emisji w 1923 r.) oraz Erik Volmar (nominały z emisji z lat 1932 i późniejszych).


	Niezmiernie rzadka i poszukiwana dziesięciofenigówka Wolnego Miasta Gdańsk. Prezentowany numizmat pochodzi z 44. aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego. Osiągnięta cena sprzedaży 4 620 złotych (21,5 mm, 2,2 g, Cynk, rant: gładki)

	Monety Wolnego Miasta Gdańska są popularne wśród bardzo szerokiej gamy kolekcjonerów. Są one bowiem zaliczane przez Polaków do monet polskich, natomiast na aukcjach niemieckich kategoria „Gdańsk” (a właściwie „Danzig”) znajduje się w dziale „monety Niemiec”. Wśród monet tych są zarówno bardzo łatwe do zdobycia i niedrogie monety w przedziale od 1 feniga aż do 1 guldena. Monety od dwu- oraz pięcioguldenowe stanowią nieco wyższą półkę. Najrzadszą jest srebrna moneta dziesięcioguldenowa. Złote monety 25-guldenowe mimo najniższych nakładów są stosunkowo łatwe do zdobycia, bowiem nie były nigdy w obiegu. Niemal wszystkie na rynku są w menniczych stanach zachowania. Oczywiście trzeba się liczyć ze sporym kosztem rzędu ok. 8 tysięcy złotych.


	5 Guldenów Wolnego Miasta Gdańska z 1932 roku. Prezentowany numizmat pochodzi z 26. aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego gdzie osiągnął cenę sprzedaży 4 345 złotych. (30 mm, 15 g, Srebro, rant: NEC+TEMERE+NEC+TIMIDE).


	Autor: Marcin Redo
	Źródło: Warszawskie Centrum Numizmatyczne
	2013-06-08