Firmy zajmujące się ogólno pojętymi usługami gradingującymi, certyfikującymi, kapslującymi bardzo często określa się wspólnym mianem – TPG (Third Party Grading). Firmy tego typu, najczęściej za ściśle określoną opłatą dokonują oceny monety pod kątem jej rzadkości oraz stanu zachowania oraz pakują w slabę.

Firmy gradingujące na świecie.

Obecnie istnieją cztery największe i najbardziej znane firmy oferujące usługi o charakterze gradingu monet. Są to: Professional Coin Grading Service (PCGS), Numismatic Guaranty Corporation (NGC), American Numismatic Association Certification Service (ANACS) oraz Independent Coin Graders (ICG). Potencjalni nabywcy monet bardzo często zasięgają opinii co do rzadkości danego numizmatu nie tylko w jednym, lecz kilku z wymienionych serwisów gradingujących, ponieważ niekiedy istnieją subtelne różnice w sposobie oceniania danej monety przez owe firmy.

Usługa gradingująca została zapoczątkowana przez ANACS, firmę założoną przez American Numismatic Association (Amerykańskie Towarzystwo Numizmatyczne; ANA) w roku 1972, kiedy to zarząd Towarzystwa zdał sobie sprawę z rosnącego zapotrzebowania na zagwarantowanie autentyczności numizmatu. Początkowo monety nie były gradingowane, gwarantowano jedynie ich autentyczność. Nie istniała jeszcze również praktyka pakowania monet w slaby, odsyłano je z załączonym certyfikatem w formie dokumentu wraz ze zdjęciem numizmatu, do którego dany dokument się odnosił.

Certyfikat autentyczności japońskiej monety Ansei Ichibu (patrz Historia Mennictwa w Japonii) z 1973 roku.

W roku 1986 powstała firma PCGS i to właśnie ona jako pierwsza wprowadziła pakowanie monet w slaby. Slaby te często zwyczajowo nazywane były „Old Green Holder” („Slaba w kolorze starej zieleni”), z racji swojej charakterystycznej barwy. W roku 1987 powstała kolejna firma – NGC.

Interesującem przykładem rywalizacji pomiędzy największymi firmami gradingującymi jest dziedzina tzw. kompugradingu. Miała to być usługa gradingu, bazująca na wycenie dokonywanej nie przez człowieka, a przez komputer. Pozbawienie czynnika ludzkiego miało gwarantować znaczne zwiększenie stopnia obiektywności usługi. Do dziś pozostaje niejasnym, czy ostateczie którejś z firm udało się opracować zdolny do takiej działalności system. Hasło kompugradingu z czasem znikło z ust czołowych przedstawicieli największych firm gradingujących i porzucono ten temat na rzecz tradycyjnych metod.

26 maja 2003 roku, znane amerykańskie pismo numizmatyczne Coin World ogłosiło na swoich łamach, iż w ciągu poprzedniego roku dokonałno zorganizowanego przez redakcję pisma eksperymentu, którego celem miało być porównanie i zbadanie różnic w usługach oferowanych przez największe firmy gradingujące na świecie. Redakcja w ciągu roku przesłała szereg tych samych monet do różnych firm gradingujących. Jak czytamy w piśmie: „W żadnym przypadku ocena gradingowa nie pokrywała się, w niektórych przypadkach różnica w ocenie gradingowej różniła się aż o 7 punktów”. Jako przykład pismo podaje monetę, której stan firma ACCGS (ACCGS.org) oceniła na „cleaned” („czyszczona”), który obniża wartość numizmatu. Rzeczony numizmat został tym samym oceniony o kilka stopni niżej, niż przez większą firmę - PCGS. Pismo ujawniło jednocześnie, iż numizmat „rzeczywiście był czyszczony”. Powszechną praktyką jest w Stanach Zjednoczonych ocenianie monet w skali od 1 (najgorszy) do 70 (doskonały) oraz jednoczesne ewentualne zaznaczanie, czy moneta była „czyszczona”.

W styczniu 2007 roku, instytucja numizmatyczna o nazwie Prefessional Numismatists Guild (PNG), zrzeszająca ludzi świata numizmatycznego, przeprowadziła ankietę, wśród ekspertów do spraw numizmatycznych, którzy od lat zajmują się profesjonalnym sprzedawaniem oraz kupowaniem monet. Żadna z firm gradingujących nie uzyskała najwyższej noty i określenia „outstanding” („wyróżniający się”, „wybitny”). PCGS oraz NGC uzyskały ocenę „superior” („lepszy”). ANACS oraz ICG zostały oceniony na „good” („dobry”).

We wrześniu 2004 roku członkowie Beverly Hills Coin Club, klubu numizmatycznego będącego filią American Numismatic Association zaalarmowali pojawienie się na rynku podrobionych slab firm NGC oraz PCGS. Poraz pierwszy podobne zgłoszenie zanotowano już w grudniu 1998 roku. W początkowym okresie owe zgłoszenia nie spotykały się z reakcja największych firm gradingujących, przez co ACCGS zapoczątkowała usługę, polegającą na „gwarantowaniu autentyczności slab”. NGC zareagowało dopiero w 2008 roku, w reakcji na pojawiające się od 2005 roku podrobione slaby tej firmy, niespotykanej dotąd jakości. Slaby były powszechnie dostępne na największych serwisach aukcyjnych. W oświadczeniu firmy czytamy, iż rzeczywiście na rynku pojawiły się bardzo dobrze sfałszowane slaby, rzekomej produkcji NGC. Ani NGC, ani PCGS nie oferują rekompensaty finansowej za ewentualne straty powstałe w wyniku zakupu sfałszowanego pakietu (moneta + slaba). Udostępniono jednak możliwość sprawdzenia na ich stronach internetowych konkretnych numerów, które znajdują się na slabach, pod kątem ich zgodności z wewnętrznymi danymi firmy.

Wyżej opisane wydarzenia przyczyniły się do zmian wyglądu niektórych slab. Większość firm gradingowych w Kanadzie używała do tej pory miękkich slab do pakowania monet. Tendencja ta zmienia się ostatnio, na rzecz coraz to większych zabezpieczeń. Canadian Coin Certification Service (CCCS) jest wiodącą firmą gradingującą z Kanady, która wprowadziła tzw. „twarde” slaby.

Sposób wykonania usługi.

Sposób wykonania usługi gradingu we wszystkich największych firmach gradingujących jest podobny. Odebrana moneta jest wielokrotnie oceniana przez niezależnych ekspertów (najczęściej przez trzech). Ostateczna ocena gradingowa nadawana jest przez tzw. „finalizer” („ostatecznego eksperta”), który przyporządkowuje ją na podstawie dostarczonych wycen i sugestii pozostałych ekspertów, po czym zostaje zapakowana w slabę. Jak już wspominaliśmy w poprzednich częściach serii artykułów o gradingu, ostateczna ocena (jej nazwa) może się różnić w zależności od firmy wykonującej usługę.

Polskie firmy gradingujące.

W Polsce również istnieją rodzime firmy świadczące usługi gradingu. Są to Gliwickie Centrum Numizmatyczne (GCN) oraz . GCN istnieje od 1996 roku, usługi gradingujące świadczy przy udziale brytyjskiej firmy European Coin Company od 2006 roku. Firma szczyci się głównie ekspertami w zakresie monet polskich, niemieckich oraz anglo-amerykańskich. Kolejną firmą jest Polskie Centrum Gradingu (PCG). Zaletą polskich firm gradingujących jest stosunkowo niski koszt wyceny numizmatu. Należy jednocześnie zdawać sobie sprawę, iż grading wykonany przez polską firmę może napotkać pewne problemy w związku z uznawalnością tej usługi na świecie.

 Źródło: pcgs.com, ngccoin.com, anacs.com, icgcoin.com, eccgrading.pl

2011-02-18